Kinezyterapia

Kinezyterapia

Ruch jest naturalnym stanem aktywności człowieka. Dzięki temu, że poruszamy się utrzymujemy ustrój w normalnym stanie równowagi. Poprzez gimnastykę poranną czy też różne ćwiczenia ogólnokondycyjne możemy wspomagać organizm w utrzymaniu naszego narządu ruchu w należytej kondycji.

Niekiedy jednak dochodzi do zaburzenia układu ruchu, czy to poprzez uraz mechaniczny czy też wystąpienie choroby. Musimy wtedy wspomóc organizm w walce o przywrócenie narządu ruchu do stanu pierwotnego lub najbliższego pierwotnemu. W tym przypadku często czy też może zazwyczaj należy wspomóc organizm terapią specjalistyczną, którą określamy mianem kinezyterapii.

Najkrócej mówiąc, kinezyterapia to leczenie ruchem (nazwa pochodnia od greckiego słowa kinesis – ruch). Jest podstawą fizjoterapii, jej trzonem i najstarszą jej dziedziną. Kinezyterapie możemy podzielić na dwa osobne piony reprezentujące kinezyterapię miejscową i ogólną. Techniki i metody wykorzystywane przy kinezyterapii miejscowej możemy podzielić na trzy grupy:

  • ćwiczenia odpowiednich partii ciała wykonywane samodzielnie przez pacjenta według opracowanego schematu pod nadzorem terapeuty;
  • ćwiczenia odpowiednich partii ciała wykonywane bez czynnego udziału pacjenta przez terapeutę;
  • ćwiczenia mieszane, wykonywane przez pacjenta przy fizycznym wsparciu terapeuty bądź wsparciu urządzeń mechanicznych przystosowanych do tego typu terapii.
Katalog zabiegów kinezyterapeutycznych
Nazwa zabiegu
Nauka czynności lokomocji
Wyciągi
Inne formy usprawniania (kinezyterapia)
Masaż limfatyczny ręczny - leczniczy
Pionizacja
Ćwiczenia czynne w odciążeniu i czynne w odciążeniu z oporem
Ćwiczenia czynne wolne i czynne z oporem
Ćwiczenia izometryczne
Indywidualna praca z pacjentem (np. ćwiczenia bierne, czynno-bierne, ćwiczenia według metod neurofizjologicznych, metody reedukacji nerwowo-mięśniowej, ćwiczenia specjalne, mobilizacje i manipulacje) - nie mniej niż 30 min.
Ćwiczenia wspomagane
RODZAJE
KINEZYTERAPII

Kinezyterapia miejscowa:

  • ćwiczenia bierne;
  • ćwiczenia czynno – bierne;
  • ćwiczenia czynne w odciążeniu lub czynne w odciążeniu z oporem;
  • ćwiczenia izometryczne;
  • terapia metodami specjalnymi, m.in. PNF, PSMM;
  • PIR – poizometryczna relaksacja mięśni;
  • Pionizacja i nauka lokomocji;
  • wyciągi.

Kinezyterapia ogólna:

  • gimnastykę ogólnousprawniającą;
  • ćwiczenia w wodzie;
  • jogging;
  • stretching;
  • nordic walking;
  • Tai Chi;
  • Chi Kung;
  • Qigong;
  • ćwiczenia oddechowe

Jest to forma ćwiczeń polegających na wykonywaniu ruchów w stawach przez terapeutę bez czynnego udziału pacjenta. Celem ćwiczeń biernych jest:

  • zapobieganie przykurczom i zesztywnieniom stawów poprzez zamianę ruch biernego na czynny siłą mięśni terapeuty;
  • zapobieganie lub opóźnienie zmian degeneracyjnych stawów, mogących doprowadzić do usztywnienia stawu;
  • zapobieganie obrzękom zastoinowym poprzez wzmożenie przepływu krwi i limfy.

Wskazania do ćwiczeń biernych:

  • przede wszystkim jako element uruchamiania stawu po długim unieruchomieniu, m.in. po złamaniach i zabiegach ortopedycznych;
  • zaawansowane stadia chorób stawów;
  • choroby układu krążenia eliminujące ruch czynny pacjenta;
  • porażenia i niedowłady mięśni;
  • utrzymanie elastyczności i długości mięśni.

Przeciwwskazania:

  • ostre i podostre stany zapalne stawów i mięśni okołostawowych;
  • zapalenie żył;
  • świeże złamania i zwichnięcia kończyn lub stany pooperacyjne z niepełnym zrostem;
  • rany otwarte, zmiany zapalne skóry w okolicach poddanych ćwiczeniom;
  • występowanie bólu w trakcie ćwiczeń czy też ogólny dyskomfort psychofizyczny.

Ćwiczenia te oparte są częściowo o własną siłę usprawnianego. Siła terapeuty ma tu tylko znaczenie wspomagające lub rozpoczynające ruch odciążając w części mięśnie usprawnianego. Zadaniem usprawnianego jest czynne rozluźnienie mięśni, natomiast terapeuta prowadzi ruch biernie. Podstawowym zadaniem tych ćwiczeń jest:

  • przerwanie łuku odruchowego syndromu bólowego;
  • zniwelowanie i eliminacja napięcia mięśniowego.
wskazania do ćwiczeń czynno-biernych

Wskazania do ćwiczeń czynno – biernych:

  • stany po rekonstrukcjach ortopedycznych narządu ruchu;
  • reumatoidalne choroby stawów – RZS, ZZSK, MIZS, ŁZS;
  • osteoporoza;
  • atrofia tkanek miękkich.
przeciwwskazania

Przeciwwskazania:

  • ostre i podostre stany zapalne stawów i mięśni okołostawowych;
  • zapalenie żył;
  • świeże złamania i zwichnięcia kończyn lub stany pooperacyjne z niepełnym zrostem;
  • rany otwarte, zmiany zapalne skóry w okolicach poddanych ćwiczeniom;
  • występowanie bólu w trakcie ćwiczeń czy też ogólny dyskomfort psychofizyczny.

Ćwiczenia czynne w odciążeniu lub czynne w odciążeniu z oporem są grupą ćwiczeń wykonywanych samodzielnie przez usprawnianego pod nadzorem terapeuty a w niektórych przypadkach z jego pomocą. Odciążenie polega na maksymalnym zniesieniu siły grawitacji w stosunku do usprawnianej części ciała. Efekt ten uzyskuje się przede wszystkim poprzez system podwieszeń, np. w UGUL’u lub za pomocą użycia wsparcia terapeuty podtrzymującego usprawniana kończynę. Odciążeniem będzie również zastosowanie środowiska wodnego z uzyskaniem pozornej utraty wagi ciała.

Celem powyższych ćwiczeń jest:

  • zapobieganie i przeciwdziałanie zanikom mięśni;
  • zwiększenie siły mięśni;
  • terapia przykurczy mięśni;
  • zwiększenie zakresu ruchu w stawach.

Wskazania:

  • zanik mięśni;
  • znaczne osłabienie siły mięśni;
  • przykurcze mięśni;
  • zmniejszenie zakresu ruchu w stawach;
  • zmiany zwyrodnieniowe stawów.

Przeciwwskazania są identyczne jak przy ćwiczeniach biernych.

Ćwiczenia izometryczne są szczególnym rodzajem ćwiczeń polegających na czynnym napinaniu mięśni bez zmiany długości włókien mięśniowych a więc bez wywoływania efektu ruchowego w zakresie usprawnianego mięśnia. Ćwiczenia te stosuje się głównie w sytuacjach gdzie wymagana jest aktywność mięśniowa natomiast zniesienia jest możliwość ruchu. Tak sytuacja występuje w przypadku opatrunków gipsowych założonych na kończyny. Ćwiczenia te można stosować z powodzeniem przy przeciwdziałaniu zaniku mięśni lub w zwiększaniu masy mięśniowej. Zasada wykonywania ćwiczeń izometrycznych jest prosta oparta głównie o schemat: napięcie – trzymanie – odprężanie. Ćwiczenia te dzielone są na trzy rodzaje:

  • zwykłe;
  • krótkie;
  • długie.

Każdy rodzaj ćwiczeń dobierany jest przez terapeutę indywidualnie do pacjenta i jego problemu.

Indywidualna praca z pacjentem opiera się na stosowaniu w leczeniu schorzeń narządu ruchu szczegółowo opisanymi technikami pracy z pacjentem, czyli metodami terapeutycznymi. W naszej placówce wykorzystujemy różne metody, zależnie od potrzeb wynikających z dysfunkcji usprawnianego. Jedną z metod którą u nas stosujemy jest metoda według koncepcji PNF, oznaczającej torowanie nerwowo – mięśniowe. Jest to kompleksowa terapia rehabilitacyjna znajdująca zastosowanie w terapii schorzeń zarówno ortopedycznych jak i neurologicznych, bądź obydwu tych współistniejących rodzajów schorzeń. Głównym celem tej metody jest reedukacja, czyli ponowne nabycie utraconych na skutek choroby funkcji ruchowych. Terapia tą metodą prowadzona jest przez certyfikowanych terapeutów.

W indywidualnej pracy z pacjentem stosujemy również kilka metod manualnych. Jedną z nich jest terapia manualna według Praskiej Szkoły Medycyny Manualnej prof. Karela Lewita. Jest to jedna z najstarszych i najszerzej stosowanych metod terapii manualnej w Polsce. Twórcą całej koncepcji PSMM jest prof. Karel Lewit, którego uznano za „ojca medycyny manualnej”. O wyjątkowości tej metody stanowi fakt, że metoda ta nie ogranicza się do terapii części narządu ruchu ale traktuje narząd ruchu kompleksowo, całościowo bez rozgraniczania na segmenty czy też jednostki chorobowe poszczególnych segmentów. W całej gamie technik stosowanych w tej terapii czerpie się wiedzę z wielu innych metod, zespalając je ze sobą w celu uzyskania jak najlepszego efektu. Dzięki diagnozowaniu terapeuta odnajduje zaburzone struktury oraz określa przyczyny dolegliwości. Znając stopień uszkodzenia struktury terapeuta określa postępowanie terapeutyczne w sposób pozwalający przywrócić fizjologiczne zależności i funkcje pomiędzy stawami, mięśniami oraz strukturami nerwowymi. Uzyskuje się ten efekt poprzez stosowanie pasywnych i aktywnych technik mobilizacji i manipulacji. Terapie prowadzi certyfikowany terapeuta.

Z punktu widzenia fizjologii nasze mięśnie są przystosowane do ciągłego rozciągania i rozluźniania. Jednak jeżeli nadmiernie zmusimy mięśnie do wysiłku, do tego nie pozostawiając im czasu na odpoczynek, mięśnie staną się napięte i sztywne. To doprowadzi do przykurczu, który z kolei ograniczy ruchomość w stawie. Z upływem czasu dochodzi do zwyrodnienia w stawie i kolejnych nieprzyjemnych doznań z częściową lub zupełną utratą sprawności ruchowej włącznie. Można ten negatywny mechanizm powstrzymać i przywrócić równowagę mięśniową, czyli sprawić aby napięcie mięśni i ich długość uległy normalizacji i optymalizacji. Doskonałą metodą na przywrócenie równowagi mięśniowej jest poizometryczna relaksacja mięśni, w skrócie, od angielskiego określenia zwana PIR. PIR jest to metoda rozciągania mięśni, co może prowadzić do skojarzeń ze stretching’iem. Jednak jest to skojarzenie błędne. Tym co odróżnia tradycyjny stretching od PIR jest to, że PIR pozwala na wygaszenie odruchu na rozciąganie włókien mięśniowych, dzięki czemu chroni je przed uszkodzeniem. Sam zabieg polega na bezbolesnym rozciągnięciu mięśnia aby tym samym ból ograniczyć lub całkowicie go zlikwidować. Poizometryczną relaksację można wykonywać samodzielnie, jednak lepiej jest wykonywać ją pod nadzorem terapeuty. PIR składa się z kilku cykli z których każdy podzielony jest na trzy fazy. Skuteczność terapii zależy od precyzji jej aplikacji. Zabiegi wykonują certyfikowani terapeuci.

Pacjenci, którzy wskutek zdarzeń losowych bądź choroby, przez dłuższy czas pozostają unieruchomieni, wymagają pionizacji, czyli ponownej nauki utrzymywania pozycji pionowej, pozycji poprawnej fizjologicznie u człowieka. Długotrwałe leżenie czy też siedzenie na wózku inwalidzkim, nie sprzyja organizmowi przystosowanemu do poruszania się w pozycji pionowej. Wskutek braku ruchu w pozycji pionowej degradacji ulegają nie tylko stawy i mięśnie, ale również organy wewnętrzne odpowiedzialne za podstawowe funkcje życiowe. Pionizacja chorego jest procesem długotrwałym wymagającym współpracy pacjenta, terapeuty oraz najbliższego otoczenia pionizowanego. Następną umiejętnością jaką pionizowanemu pacjentowi musimy przywrócić, jest nauka chodu czy inaczej lokomocji. Jest to procedura dużo bardziej skomplikowana niż pionizacja. Stąd i okres współpracy pacjenta z terapeutą jest dużo dłuższy. Celem pionizacji i nauko chodu jest przywrócenie pacjentowi prawidłowych wzorców postawy i funkcji lokomocji.

Wyciągi, według prof. Janusza Nowotnego, są formą biernego oddziaływania na tkanki, polegającym na stosowaniu siły zewnętrznej działającej w określonym przedziale czasu. Ze względu na sposób postępowania leczniczego, wyciągi dzieli się na dwa rodzaje:

  • bezpośrednie – mocowane bezpośrednio do kości;
  • pośrednie – mocowane do określonej części ciała poprzez skórę lub część ciała z wykorzystaniem pasów, pętli, kamaszków czy linek.

Wyciągi stosuje się głównie w ceku rozszerzenia przestrzeni pomiędzy przylegającymi fragmentami kostnymi a tym samym odbarczenie uciskanych nerwów lub naczyń krwionośnych.

Ćwiczenia ogólnousprawniające są ćwiczeniami oddziałującymi na cały organizm. Celami tych ćwiczeń są:

  • wzmocnienie i rozciągnięcie mięśni;
  • wzmocnienie i utrzymanie siły mięśni;
  • utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach
  • poprawienie krążenia;
  • poprawienie wydolności układu oddechowego.

Wskazania do ćwiczeń ogólnousprawniających:

  • bóle kręgosłupa;
  • choroby reumatoidalne;
  • niewydolność fizyczna.

Przeciwwskazania:

  • ostre stany zapalne;
  • niewydolność krążenia;
  • skazy krwotoczne;
  • niewydolność oddechowa.